ISO 22174:2024 คือมาตรฐานสากลที่กำหนด ข้อกำหนดทั่วไปและคำนิยาม สำหรับการใช้
ปฏิกิริยาลูกโซ่พอลิเมอเรส (Polymerase Chain Reaction – PCR) ในการ
ตรวจหาและหาปริมาณจุลินทรีย์ในห่วงโซ่อาหาร
สรุปประเด็นสำคัญของมาตรฐาน ISO 22174:2024:
· ขอบเขต: มาตรฐานนี้ใช้ได้กับการตรวจหาจุลินทรีย์และไวรัสในห่วงโซ่อาหาร ซึ่งรวมถึง:
o ผลิตภัณฑ์ที่ใช้สำหรับการบริโภคของมนุษย์
o ผลิตภัณฑ์สำหรับเป็นอาหารสัตว์
o ตัวอย่างสิ่งแวดล้อมในพื้นที่การผลิตและจัดการอาหารและอาหารสัตว์
o ตัวอย่างจากขั้นตอนการผลิตขั้นต้น
· ข้อกำหนดทั่วไป: มาตรฐานนี้ระบุข้อกำหนดทั่วไปสำหรับการขยายพันธุ์ในหลอดทดลอง
ของลำดับกรดนิวคลีอิก (DNA หรือ RNA) โดยใช้เทคนิค PCR
· วัตถุประสงค์: จุดประสงค์หลักของมาตรฐานนี้คือเพื่อให้มั่นใจว่าผลลัพธ์ที่ได้จากห้องปฏิบัติการต่างๆ
มีความ เทียบเคียงได้ และ ทำซ้ำได้
· การนำไปใช้: มาตรฐานนี้หรือบางส่วนของมาตรฐานนี้ สามารถนำไปใช้ในสาขาอื่นๆ
ของการวินิจฉัยด้วย PCR ได้โดยขึ้นอยู่กับการประเมินเป็นกรณีไป
· การแทนที่: ISO 22174:2024 เป็นฉบับที่สอง และ แทนที่ มาตรฐาน ISO 22174:2005
โดยรวมแล้ว ISO 22174:2024 เป็นมาตรฐานสำคัญสำหรับห้องปฏิบัติการและองค์กรที่เกี่ยวข้องกับความปลอดภัยของอาหารและอาหารสัตว์
โดยมีเป้าหมายเพื่อสร้างความมั่นใจในคุณภาพและความน่าเชื่อถือของการตรวจวิเคราะห์จุลินทรีย์ด้วยเทคนิค PCR
แม้ว่าชื่อมาตรฐานจะเน้นที่ “ห่วงโซ่อาหาร” แต่หลักการและข้อกำหนดใน ISO 22174:2024 มีความสำคัญและสามารถนำมาประยุกต์ใช้ในห้องปฏิบัติการอื่นๆ
ที่เกี่ยวข้องกับการตรวจวิเคราะห์ทางจุลชีววิทยาได้เช่นกัน โดยเฉพาะอย่างยิ่งห้องปฏิบัติการที่ใช้เทคนิค PCR ซึ่งรวมถึง:
· ห้องปฏิบัติการทางการแพทย์: ใช้ในการตรวจหาเชื้อก่อโรคต่างๆ ในตัวอย่างทางการแพทย์ เช่น แบคทีเรีย ไวรัส เชื้อรา และปรสิต
การมีมาตรฐานนี้ช่วยให้ห้องปฏิบัติการมีแนวทางที่เป็นสากลในการดำเนินการตรวจ PCR ให้มีความน่าเชื่อถือและถูกต้อง
· ห้องปฏิบัติการวิทยาศาสตร์: รวมถึงห้องปฏิบัติการวิจัยและพัฒนาในหลากหลายสาขา เช่น เทคโนโลยีชีวภาพ เกษตรศาสตร์ และสิ่งแวดล้อม
ที่มีการใช้เทคนิค PCR ในการตรวจวิเคราะห์จุลินทรีย์ การปฏิบัติตามมาตรฐานช่วยให้ผลการวิเคราะห์มีความสอดคล้องกันและเป็นที่ยอมรับในระดับสากล
· ห้องปฏิบัติการควบคุมคุณภาพ: ในอุตสาหกรรมต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับผลิตภัณฑ์ที่อาจมีการปนเปื้อนของจุลินทรีย์
เช่น อุตสาหกรรมยา เครื่องสำอาง และผลิตภัณฑ์อื่นๆ ที่ต้องการการตรวจวิเคราะห์ทางจุลชีววิทยาด้วยเทคนิค PCR
· “สร้างความมั่นใจในความปลอดภัยทางชีวภาพ: ลดความเสี่ยงจากการสัมผัสเชื้อโรคและสารอันตรายในห้องปฏิบัติการ”
·”ยกระดับคุณภาพและประสิทธิภาพ: ปรับปรุงกระบวนการทำงานให้เป็นระบบและมีประสิทธิภาพมากขึ้น”
·”สร้างความน่าเชื่อถือและความไว้วางใจ: แสดงให้เห็นถึงความมุ่งมั่นในการดำเนินงานตามมาตรฐานสากล”
·”ตอบสนองต่อข้อกำหนดและกฎหมาย: เตรียมพร้อมสำหรับการตรวจสอบและข้อกำหนดที่เกี่ยวข้อง”
·”เพิ่มโอกาสทางธุรกิจ: สร้างความได้เปรียบในการแข่งขันและขยายโอกาสในการทำงานร่วมกับองค์กรอื่น ๆ”
1 คำจำกัดความของมาตรฐาน:
จุลชีววิทยาในห่วงโซ่อาหารและ PCR มาตรฐาน ISO 22174:2024 มีชื่อเต็มว่า “จุลชีววิทยาในห่วงโซ่อาหาร – ปฏิกิริยาลูกโซ่โพลีเมอเรส (PCR)
สำหรับการตรวจหาและหาปริมาณจุลินทรีย์ – ข้อกำหนดทั่วไปและคำจำกัดความ” ชื่อที่ละเอียดนี้ชี้ให้เห็นถึงการมุ่งเน้นเฉพาะทางอย่างสูง
ในเทคนิคการวิเคราะห์ที่สำคัญภายในบริบทของความปลอดภัยอาหาร มาตรฐานนี้ระบุข้อกำหนดทั่วไปสำหรับการขยายลำดับกรดนิวคลีอิก
(DNAหรือ RNA) ในหลอดทดลอง โดยใช้เทคนิค PCR เพื่อทดสอบจุลินทรีย์และไวรัสจากห่วงโซ่อาหาร ซึ่งบ่งชี้ถึงบทบาทของมาตรฐาน
ในฐานะเอกสารพื้นฐานสำหรับขั้นตอนการปฏิบัติงานในห้องปฏิบัติการ วัตถุประสงค์หลักของมาตรฐานนี้คือเพื่อให้มั่นใจว่าผลการทดสอบที่ได้
จะสามารถเปรียบเทียบกันได้และมีความแม่นยำซ้ำได้ในห้องปฏิบัติการต่างๆ ซึ่งเน้นย้ำถึงความสำคัญของการรักษาความสอดคล้องระหว่าง
ห้องปฏิบัติการและความน่าเชื่อถือของข้อมูล ซึ่งเป็นสิ่งสำคัญยิ่งในด้านความปลอดภัยอาหาร
มาตรฐาน ISO 22174:2024 เป็นฉบับที่2 ของมาตรฐานนี้ โดยได้รับการเผยแพร่โดย ISO ในเดือนสิงหาคม 2024 และมีการนำไปใช้ในระดับประเทศ
เช่น BS EN ISO 22174:2024 (การนำไปใช้ในสหราชอาณาจักร) ซึ่งเผยแพร่โดย BSI ในเดือนกันยายน 2024 และ DIN EN ISO 22174:2025
(ฉบับภาษาเยอรมัน) ในเดือนมกราคม 2025 มาตรฐานฉบับใหม่นี้เข้ามาแทนที่มาตรฐานที่เกี่ยวข้องฉบับก่อนหน้า เช่น ISO 22174:2005,
ISO 22119:2011, ISO 20837:2006 และ ISO 20838:2006 การที่มาตรฐานนี้เป็นฉบับล่าสุดย่อมหมายความว่าแนวปฏิบัติ
และระเบียบวิธีที่ดีที่สุดได้รับการปรับปรุง ทำให้ ISO 22174:2024 เป็นเอกสารอ้างอิงที่เป็นปัจจุบันที่สุด
2 วัตถุประสงค์และความสำคัญต่อความปลอดภัยอาหารและการควบคุมคุณภาพ
มาตรฐานนี้เป็นทรัพยากรที่ขาดไม่ได้สำหรับผู้เชี่ยวชาญในอุตสาหกรรมอาหาร ห้องปฏิบัติการ และหน่วยงานกำกับดูแล ลักษณะที่ครอบคลุม
ของมาตรฐานนี้เป็นกรอบการทำงานที่เป็นหนึ่งเดียวสำหรับการประยุกต์ใช้ PCR การนำมาตรฐานนี้ไปใช้ช่วยเพิ่มความแม่นยำและความน่าเชื่อถือ
ของการทดสอบทางจุลชีววิทยา ซึ่งเป็นพื้นฐานในการป้องกันโรคที่เกิดจากอาหารและรับรองความสมบูรณ์ของผลิตภัณฑ์ นอกจากนี้
มาตรฐานยังมีบทบาทสำคัญในการรับรองการปฏิบัติตามกฎระเบียบความปลอดภัยอาหารระหว่างประเทศ และปรับปรุงกระบวนการควบคุมคุณภาพ
โดยรวมภายในองค์กร ซึ่งแสดงให้เห็นถึงคุณค่าเชิงกลยุทธ์นอกเหนือจากการประยุกต์ใช้ทางเทคนิคเพียงอย่างเดียว การที่องค์กรนำระเบียบ
วิธีทางวิทยาศาสตร์ล่าสุดที่ระบุไว้ใน ISO 22174:2024 มาใช้ จะช่วยให้องค์กรสามารถรักษาความได้เปรียบในการแข่งขันในอุตสาหกรรมอาหาร
ที่มีพลวัต ซึ่งเน้นย้ำถึงประโยชน์ทั้งในด้านการค้าและความปลอดภัย
3 ขอบเขตและการบังคับใช้
มาตรฐานนี้สามารถนำไปใช้ได้อย่างกว้างขวาง ครอบคลุมผลิตภัณฑ์สำหรับบริโภคของมนุษย์และอาหารสัตว์ ตัวอย่างสิ่งแวดล้อม
ที่เก็บจากพื้นที่การผลิตและการจัดการอาหารและอาหารสัตว์ รวมถึงตัวอย่างจากขั้นตอนการผลิตขั้นต้น ขอบเขตที่กว้างขวางนี้
หมายความว่ามาตรฐานส่งผลกระทบต่อส่วนต่างๆ ของห่วงโซ่อุปทานอาหารนอกจากนี้ ข้อกำหนดบางประการของเอกสารนี้
หรือแม้แต่บางส่วนของเอกสาร อาจนำไปใช้กับจุลินทรีย์อื่นๆ หรือสาขาอื่นๆ ของการวินิจฉัยด้วย PCR ได้โดยขึ้นอยู่กับการประเมินเป็นกรณีไป
ซึ่งชี้ให้เห็นว่าหลักการพื้นฐานของมาตรฐานสามารถขยายไปได้นอกเหนือจากบริบทของห่วงโซ่อาหารโดยตรง
การเจาะลึกในเทคนิค PCR ที่เกี่ยวข้องกับ ISO 22174:2024 จำเป็นต้องทำความเข้าใจว่ามาตรฐานนี้ครอบคลุมข้อกำหนดทั่วไปสำหรับการใช้เทคนิค Polymerase Chain Reaction (PCR) ในการตรวจหาและหาปริมาณจุลินทรีย์ในห่วงโซ่อาหาร
ISO 22174:2024 ไม่ได้จำกัดอยู่เพียงเทคนิค PCR ใดเทคนิคหนึ่งโดยเฉพาะ แต่ครอบคลุมหลักการทั่วไปที่สามารถนำไปประยุกต์ใช้
กับเทคนิค PCRที่หลากหลายได้ อย่างไรก็ตาม เพื่อให้เข้าใจถึงความสำคัญของเทคนิค PCR ในบริบทของมาตรฐานนี้
เราสามารถจำแนกและอธิบายเทคนิค PCR หลักๆ ที่เกี่ยวข้องดังนี้:
1. Conventional PCR (end-point PCR):
· เป็นเทคนิค PCR พื้นฐานที่สุด โดยมีการเพิ่มจำนวน DNA เป้าหมายเป็นทวีคูณในหลอดเดียว และทำการวิเคราะห์ผลลัพธ์|
เมื่อสิ้นสุดกระบวนการ (end-point) โดยทั่วไปจะใช้การ electrophoresis บนเจล agarose
เพื่อตรวจสอบขนาดของ DNA ที่เพิ่มจำนวนได้
· ความเกี่ยวข้องกับ ISO 22174: มาตรฐานนี้กำหนดข้อกำหนดด้านความถูกต้อง ความแม่นยำ
และการควบคุมคุณภาพสำหรับการใช้conventional PCR ในการตรวจหาจุลินทรีย์ เช่น การมี control
ที่เหมาะสม (positive, negative, internal) เพื่อให้มั่นใจในความน่าเชื่อถือของผลลัพธ์
2. Real-time PCR (qPCR หรือ quantitative PCR):
· เป็นเทคนิคที่ช่วยให้สามารถติดตามและวัดปริมาณ DNA ที่เพิ่มขึ้นได้แบบเรียลไทม์ (ในแต่ละรอบของการเพิ่มจำนวน)
โดยใช้สารเรืองแสง (fluorescent dyes หรือ probes) ซึ่งให้สัญญาณเรืองแสงที่สัมพันธ์กับปริมาณ DNA ที่เกิดขึ้น
· ความเกี่ยวข้องกับ ISO 22174: qPCR มีความสำคัญอย่างยิ่งสำหรับการหาปริมาณจุลินทรีย์ตาม
ที่ระบุในชื่อมาตรฐาน ISO 22174:2024 มาตรฐานจะให้แนวทางเกี่ยวกับ:
o การสอบเทียบ (calibration) และการสร้าง standard curve เพื่อให้การหาปริมาณมีความถูกต้อง
o การประเมินประสิทธิภาพของปฏิกิริยา PCR (PCR efficiency)
o การวิเคราะห์ข้อมูล รวมถึงการกำหนด Ct value (cycle threshold) และการคำนวณปริมาณ
o การรายงานผลการหาปริมาณที่ชัดเจนและมีความน่าเชื่อถือ
3. Reverse Transcription PCR (RT-PCR):
· เป็นเทคนิคที่ใช้ในการตรวจหาและหาปริมาณ RNA โดยขั้นตอนแรกจะทำการสังเคราะห์
cDNA (complementary DNA) จาก RNA โดยใช้เอนไซม์ reverse transcriptase จากนั้นจึงนำ cDNA ที่ได้ไปเพิ่มจำนวนด้วย PCR
· ความเกี่ยวข้องกับ ISO 22174: RT-PCR มีความสำคัญในการตรวจหาไวรัส RNA หรือจุลินทรีย์ที่มี RNA เป็นสารพันธุกรรม
หรือในการศึกษาการแสดงออกของยีน มาตรฐานจะครอบคลุมข้อกำหนดเพิ่มเติมที่เกี่ยวข้องกับการทำงานของเอนไซม์
reverse transcriptase และการควบคุมคุณภาพของขั้นตอน RT
4. Digital PCR (dPCR):
· เป็นเทคนิคที่ทำการแบ่งปฏิกิริยา PCR ออกเป็นจำนวนนับพันถึงล้านๆ ส่วน (partitions) แต่ละส่วนจะมี DNA เป้าหมายเป็นศูนย์
หนึ่ง หรือมากกว่าหนึ่งโมเลกุล หลังจาก PCR เสร็จสิ้น จะมีการนับจำนวน partitions ที่ให้ผลบวก (มี fluorescence)
เพื่อหาปริมาณ DNA เป้าหมายแบบ absolute (ไม่ต้องใช้ standard curve)
· ความเกี่ยวข้องกับ ISO 22174: dPCR เป็นเทคนิคที่มีความแม่นยำสูงในการหาปริมาณ โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อมีปริมาณเป้าหมายน้อย
หรือเมื่อต้องการความแม่นยำในการวัด fold change เล็กน้อย มาตรฐาน ISO 22174:2024 จะให้แนวทางเกี่ยวกับการออกแบบการทดลอง
dPCR การวิเคราะห์ข้อมูล และการรายงานผล
· การออกแบบ Primers และ Probes: มาตรฐานให้แนวทางในการออกแบบ primers และ probes ที่มีความจำเพาะสูงกับเป้าหมาย
และหลีกเลี่ยงการเกิด primer-dimer หรือการเพิ่มจำนวนที่ไม่จำเพาะ
· การเตรียมตัวอย่าง (Sample Preparation): แม้ว่า ISO 22174 จะเน้นที่เทคนิค PCR แต่ก็ตระหนักถึงความสำคัญ
ของการเตรียมตัวอย่างที่มีคุณภาพสูงเพื่อให้ได้ผลลัพธ์ PCR ที่น่าเชื่อถือ
· การควบคุมการปนเปื้อน (Contamination Control): มาตรฐานให้ความสำคัญอย่างยิ่งกับการป้องกันการปนเปื้อนของ DNA/RNA ภายนอก
ซึ่งอาจนำไปสู่ผลบวกลวง มาตรฐานจะแนะนำแนวทางการปฏิบัติที่ดี เช่น การแยกพื้นที่ทำงาน การใช้ consumables
ที่ปราศจากเชื้อ และการมี negative controls ที่เหมาะสม
· การตรวจสอบความถูกต้องของวิธี (Method Validation): ISO 22174:2024 จะอ้างอิงถึงมาตรฐาน ISO 16140 series
ซึ่งเกี่ยวข้องกับการตรวจสอบความถูกต้องของวิธีทางจุลชีววิทยา รวมถึงวิธีที่ใช้เทคนิค PCR
· การประกันคุณภาพ (Quality Assurance): มาตรฐานกำหนดให้ห้องปฏิบัติการต้องมีระบบประกันคุณภาพที่ครอบคลุมถึงการสอบเทียบเครื่องมือ
การควบคุมคุณภาพ reagents และการฝึกอบรมบุคลากร
หลักสูตรที่หลากหลาย
ครอบคลุมมาตรฐานต่างๆที่เกี่ยวข้อง
ที่ตั้ง : 91/23 หมู่ที่ 9 ตำบลคลองหนึ่ง
อำเภอคลองหลวง จังหวัดปทุมธานี 12120
Email : sandhlabtn@gmail.com
facebook : น.สพ.สมชาย วงศ์สมุทร
โทร : 0813740366
© 2025 sandhlabtn – All Rights Reserved